Εκμηδενισμένος ο άνθρωπος ανάμεσα σε τέσσερις τοίχους, κάθεται με σκυμμένο το κεφάλι και το βλέμμα του είναι καρφωμένο στο πάτωμα. Το πρόσωπο του είναι ωχρό, η όψη του καχεκτική και οι κινήσεις του εκπέμπουν έναν αέρα απάθειας την οποία διαδέχεται η νευρικότητα. Κάθε φορά που φέρνει στο νου του ευχάριστες εικόνες από το παρελθόν ο ειρμός του καταληγεί πάντα στην πικρή ανάμνηση της ματαίωσης. Το δικαίωμα στο όνειρο δεν προσφέρεται χωρίς αντάλλαγμα, και το αντάλλαγμα είναι πάντοτε ένα απότομο ξύπνημα σε μια κατάσταση τρόμου και απελπισίας, συναισθήματα γνώριμα για όποιον διαμένει έγκλειστος στα άδυτα της αναγκαιότητας.
Η ζωή στο λαβύρινθο είναι κάτι περισσότερο από αποπνικτική, η καλύτερα είναι αποπνικτική με την ευρεία έννοια της λέξης. Το ψηλά πέτρινα τείχη ορθώνονται πάνω από τα κεφάλια των έγκλειστων, σαν να ήθελαν να ανακόψουν κάθε απόπειρα ανόρθωσης του ηθικού τους αναστήματος. Όταν κάποιος άνθρωπος καταφέρνει να δει πάνω απ'αυτά τα τείχη ένας φρουρός κατευθύνεται προς το κελί και του κάνει συστάσεις σχετικά με την επικινδυνότητα του να κοιτάς την αντηλιά με γυμνά μάτια. Όταν ο άνθρωπος δεν συμμορφώνεται στους κανόνες ο φρουρός εξαγριωμένος εισβάλλει στο κελί και του κάνει μια ένεση ραστώνης. Η ραστώνη είναι το κατασταλτικό φάρμακο το οποίο απαλλάσει το άτομο από τη συνείδηση της ύπαρξής του, επαναφέροντας το στην αγνή του ζωική κατάσταση. Το άγριο ξύπνημα για τον ονειροπόλο, η λοβοτομή για τον σκεπτικό, κι ένας ευχάριστος φίλος για τον μαλθακό.
Ο μαλθακός είναι ο τύπος ανθρώπου που ευημερεί και ευδοκιμεί σε αυτό το περιβάλλον. Παιδαριώδης, δραστήριος σωματικά και οκνηρός νοητικά, είναι ζωντανή ύβρις προς το ανθρώπινο πνεύμα. Η έλλειψη κρίσης, η ανοησία, και ο πιθηκισμός καθιστούν τη συναναστροφή με το μαλθακό άτομο πνευματικά αποπνικτική. Οι μαλθακοί τα βρίσκουν πάντα μεταξύ τους, ο χώρος στον οποίο συναναστρέφονται αποκτά μια ανάλαφρη ατμόσφαιρα, όπως μια βραδινή δεξίωση στα σαλόνια των αριστοκρατών. Ο μαλθακός είναι ανάλαφρος αλλά και αποπνικτικός, ο λαβύρινθος όμως είναι μόνο το δεύτερο.
Μακριά από τις εστίες της μαλθακότητας, στα κρύα σοκάκια της αναγκαιότητας οι άνθρωποι παλεύουν για να ζήσουν. Ο μηχανισμός επιτήρησης παρέχει στους έγκλειστους τα απαραίτητα για να διατηρηθούν στο όριο της επιβίωσης με αντάλλαγμα την πλήρη αξιοποίηση της σωματικής και πνευματικής τους δύναμης. Ο ονειροπόλος όλη τη μέρα οραματίζεται έναν λαβύρινθο συνεχώς αναπτυσσόμενο, συμπαγή και ισχυρό, με προοπτική επέκτασης. Ο σκεπτικός συλλογίζεται το ευγενές αυτό όραμα και μηχανεύεται τρόπους για να υλοποιηθεί. Ο λαβύρινθος είναι το Α και το Ω, ένα ανδυόμενο σύμπαν προορισμένο και κατακτήσει ολόκληρο το χωροχρόνο, ένα σύστημα σύμφυτο με την ανθρώπινη εμπειρία. Όλες οι δημιουργικές δυνάμεις του ανθρώπου, όπως και ο ίδιος ο άνθρωπος, έχουν ως απώτερο σκοπό τη γιγάντωση του λαβυρίνθου.
Συχνά, ο ονειροπόλος και ο σκεπτικός έχουν την τάση να εκφέρουν τη λέξη "γιατί". Η επικινδυνότητα αυτής της λέξης σχετίζεται με το ποιός την λέει. Αν ο μαλθακός ρωτήσει γιατί, ο φρουρός με άνεση μπορεί να του απαντήσει χίλια δυό πράγματαν, πάντοτε πειστικά για την αντίληψη του μαλθακού. Στην ερώτηση "γιατί πρέπει να καθαρίζω το κελί μου με τη γλώσσα:" η πιθανή απάντηση που μπορεί να του δοθεί ποικίλει από το "διότι το σάλιο σου προσδίδει μια άλλη αξία στο οικοδόμημά μας" μέχρι το "διότι δυό ημέρες εργασίας ισοδυναμούν με δύο ενέσεις ραστώνης". Ο μαλθακός ποτέ δεν αναζητά κάποια λογική εξήγηση σε οτιδήποτε κάνει από την ημέρα που γεννήθηκε. Αρκείται αποκλειστικά στο να λαμβάνει εξωτερική επιβεβαίωση και να διασφαλίζει ότι η σχέση του με τη ραστώνη θα μακροημερεύσει.
Η ραστώνη χρησιμοποιείται τόσο σαν έπαθλο όσο και σαν κατασταλτικό. Έπαθλο για τον μαλθακό, κατασταλτικό για τον ονειροπόλο και τον σκεπτικό. Αν η ραστώνη είναι η δύναμη του καλού μέσα στο λαβύρινθο, οι ακτίνες του ηλίου είναι αυτή του κακού. Αυτή η διεισδυτική φύση του ηλιακού φωτός που διαπερνά μέσα από τις χαραμάδες των στενών παραθύρων και αντανακλάται πάνω στους τοίχους σηματοδοτεί την ύπαρξη ενός άλλου κόσμου, έξω από τα αποπνικτικά δεσμά της αναγκαιότητας.
Η αναγκαιότητα είναι κοινή πεποίθηση σε όλους τους ανθρώπους του λαβυρίνθου. Ο νόμος της αναγκαιότητας δημιουργήθηκε από τους αφέντες και προπαγανδίστηκε από το μηχανισμό επιτήρησης κάνοντας τους δεσμώτες να τον δεχτούν σαν έναν φυσικό νόμο, εφάμιλλο με αυτούς του Νεύτωνα και του Einstein. Η αναγκαιότητα είναι η απάντηση στο γιατί πίσω από κάθε ενέργεια αλλά και στην υπάρξη του ίδιου του λαβυρίνθου. Η αναγκαιότητα της ύπαρξης αυτού του συστήματος είναι μια βασική αρχή, ένα αξίωμα, το σημείο εκκίνησης κάθε σκέψης εντός αυτού. Η αναγκαιότητα αυτή υπερβαίνει τον αυτοσκοπό της ανθρώπινης ύπαρξης και αναγάγεται σε πρωταρχική του προυπόθεση. Δεν νοείται ανθρώπινη δραστηριότητα εκτός του λαβυρίνθου. Δεν νοείται άνθρωπος εκτός του λαβυρίνθου. Η υπάρξη του λαβυρίνθου είναι συνυφασμένη με αυτή του ανθρώπου και αντίστροφα, συνεπώς αυτές οι δύο οντότητες έχουν κοινό σώμα, κοινή προοπτική, κοινό πεπρωμένο, και είναι εκτεθιμένες στις ίδιες υπαρξιακές απειλές.
Ένας ονειροπόλος μια μέρα σκέφτηκε πως θα μπορούσε να καταστραφεί ο λαβύρινθος χώρις να καταστραφεί μαζί του και ο άνθρωπος. Ο σκεπτικός του κελιού έσπευσε να του υπενθυμίσει πως κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό σύμφωνα με τους νόμους της επιστήμης. Ο φρουρός της πτέρυγας τους άρπαξε και τους δύο και αφού τους πότισε ενέσιμη ραστώνη τους μετέφερε σε ένα κελί με μαλθακούς. Ο νόμος της αναγκαιότητας επιτάσει τη συμόρφωση των δύο αυτών παράσιτων και την επανένταξη τους στην κοινωνία.
Ένα κελί άδειασε, ένα άλλο γέμισε. Τον τελευταίο καιρό οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν συγκεντρωθεί στα κελιά των μαλθακών. Η ραστώνη ρέει άφθονη. Οι ακτίνες του ηλίου εισβάλλουν κάθε πρωί στα έρημα σημεία του οικοδομήματος, η μόνη ζωντανή απόδειξη ότι κάποτε υπήρχε διέξοδος από αυτόν τον κόσμο. Η ζωή συνεχίζεται κανονικά. Μέχρι να την καταπιεί κι αυτήν η αναγκαιότητα.
Ο άνθρωπος έχασε. Η αναγκαιότητα νίκησε. Ο λαβύρινθος;
No comments:
Post a Comment